Uykuda Korkmanın (Gece Terörü ve Kabusların) Nedenleri
Uykuda korku yaşamak, genellikle iki ana başlık altında incelenir: Gece Terörü (Uyku Terörü) ve Kabuslar. Bu iki durum birbirinden farklıdır ve farklı sebepleri vardır.
1. Gece Terörü (Uyku Terörü)
Gece terörü, genellikle uykunun derin evrelerinde (NREM uykusu) ortaya çıkar. Kişi çığlık atabilir, yatakta oturabilir, şiddetli bir korku ve panik hali yaşayabilir, ancak bu sırada genellikle uyanmaz ve ertesi sabah olanları hatırlamaz. Başlıca sebepleri şunlardır:
- Genetik Yatkınlık: Ailesinde gece terörü öyküsü olan bireylerde daha sık görülür.
- Uyku Düzensizlikleri ve Yorgunluk: Yetersiz uyku, düzensiz uyku saatleri, aşırı yorgunluk ve jet lag gibi durumlar derin uykuyu etkileyerek gece terörünü tetikleyebilir.
- Stres ve Kaygı: Gün içinde yaşanan yoğun stres, kaygı bozuklukları veya travmatik olaylar, uyku sırasında bu şekilde dışavurum bulabilir.
- Alkol veya Madde Kullanımı: Alkol ve bazı ilaçlar uyku döngüsünü bozarak gece terörüne yol açabilir.
- Merkezi Sinir Sisteminin Gelişimi: Özellikle çocuklarda, merkezi sinir sisteminin henüz tam olarak gelişmemiş olması bu duruma neden olabilir. Çocukluk çağında daha yaygındır ve genellikle zamanla kendiliğinden geçer.
2. Kabuslar
Kabuslar ise genellikle uykunun REM (Rapid Eye Movement - Hızlı Göz Hareketleri) evresinde görülür. Canlı, rahatsız edici ve korkutucu rüyalardır. Kişi genellikle uyanır ve rüyanın detaylarını net bir şekilde hatırlar. Başlıca sebepleri şunlardır:
- Psikolojik Stres ve Travma: Günlük stres, iş veya okul kaygıları, ilişki problemleri ve özellikle Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) gibi durumlar kabusların en yaygın nedenidir.
- Kaygı ve Depresyon: Anksiyete bozuklukları ve depresyon, rüya içeriğini olumsuz etkileyerek sık sık kabus görmeye sebep olur.
- Bazı İlaçlar: Özellikle antidepresanlar, tansiyon ilaçları veya uyku hapları gibi bazı ilaçlar yan etki olarak kabuslara neden olabilir.
- Uyku Öncesi Alışkanlıklar: Uyumadan hemen önce korku filmi izlemek, gerilimli bir kitap okumak veya yoğun duygusal bir tartışma yaşamak, zihnin bu içeriklerle meşgul olmasına ve kabus görmeye yol açabilir.
- Alkol ve Uyuşturucu Madde Kullanımı veya Bırakma: Alkol ve madde kullanımı, ya da bunları aniden bırakmak (yoksunluk) uyku düzenini bozarak kabuslara neden olabilir.
- Tıbbi Durumlar: Ateşli hastalıklar, uyku apnesi, huzursuz bacak sendromu gibi uyku kalitesini düşüren rahatsızlıklar da kabusları tetikleyebilir.
Genel Olarak Uykuda Korkunun Ortak Tetikleyicileri
- Düzensiz ve kalitesiz uyku.
- Yüksek düzeyde stres ve kaygı.
- Zihinsel ve fiziksel yorgunluk.
- Bazı psikiyatrik rahatsızlıklar.
- Çevresel faktörler (gürültü, rahatsız edici bir uyku ortamı).
Eğer uykuda korku nöbetleri sıklaşıyorsa, günlük hayatı ve uyku kalitesini ciddi şekilde etkiliyorsa, bir uzmana (psikiyatrist veya uyku bozuklukları uzmanı) başvurmak önemlidir.
|
